వంశీకృష్ణ

బాలాంత్రపు రజనీకాంతరావు గారికి నివాళులు

(ఫేస్ బుక్ మాధ్యమంలో బాలాంత్రపు ప్రసూన గారి పేజీలో వచ్చిన నివాళులను ప్రచురించటానికి అనుమతినిచ్చారు. వారికి నా కృతజ్ఞతలు!)

రజనీ గంధ

సంగీత సాహిత్య సమలంకృతే అనే పద బంధం చాలా కొద్దిమందికే నప్పుతుంది . సరస సాహిత్య స్వరస సంగీత స్తనయుగళే అని కాళిదాసు సరస్వతీ దేవిని ప్రార్ధించాడు . ఈ రెండు సమపాళ్లలో ఒకరిలోనే ఉండి ఆ ఒక్కరూ
నూరు శరత్తులు వీక్షించి తన చుట్టూ వున్నా ప్రపంచాన్ని రాగ భరితము ,పరిమళ భరితము చేస్తే ఆ పుంభావ సరస్వతిని మనం బాలాంత్రపు రజని అంటాము . ఆ రజని ఇక లేరు.
టి వి అనే మాధ్యమం సకల సంస్కృతులను మాయం చేయక ముందు తెలుగు వాడికి సాంస్కృతిక దారి దీపం ఆకాశవాణి . రాళ్ళపల్లి అనంత కృష్ణ శర్మ గారు ఆకాశవాణి అని నామకరణం చేస్తే దాన్ని ఇంటింటి పేరు గా
మలిచింది రజని . ప్రారంభ దశలో ఆకాశవాణికి జవం ,జీవం బాలాంత్రపు రజనీ కాంత రావు గారే.
పాప్ , రాక్ సంగీతాల్లాంటి సంగీతానికి భిన్నంగా హృదయాలను లలిత లలిత గా స్పృశించి , పరవశింపచేసే లలిత సంగీతానికి వైతాళికుడు రజనీ . నిజానికి లలిత సంగీతాన్ని లలిత సంగీతం అని కాక రజనీ సంగీతం అని పిలవాలి . బెంగాల్ లో రవీంద్ర సంగీతం లాగా . తెలుగువాడికి ఆ స్వర సంస్కారం లేక పోవడం వలన అది కేవలం లలిత సంగీతం గానే మిగిలి పోయింది .
కొండ నుండి కడలి దాకా అంటూ ఆయన రూపొందించిన కార్యాలక్రమానికి తొలిసారిగా ఆకాశవాణి విజయవాడ కేంద్రానికి అంతర్జాతీయ బహుమతి వచ్చింది . నది కొండల్లో పుట్టి సముద్రం లో కలుస్తుంది . ఈ నడుమ ప్రయాణం ఎంతో వైవిధ్యభరితంగా కొనసాగుతుందో , అంత వైవిధ్యభరితంగానూ ఈ సంగీతం మనసును హరిస్తుంది . నది ప్రవహించినంత మేరా జన జీవనం లో ఎన్ని వస్తాయి ? అన్ని మార్పులనూ పిల్లలకు సైతం అర్ధం అయ్యేలా ఆయన సంగీత రూపకాన్ని తయారు చేశారు .
“ఉ ప్పొంగి పోయింది గోదావరి , తానూ తెప్పున్న ఎగసింది గోదావరి”అనే అడవి బాపిరాజు గీతాన్ని విశ్వనాధ”హా యని కిన్నెర యేడ్చెను . తన మనోహరుడు శీలా అయినాడని , తానేమో వాగు అయినానని”అనే రచన మరికొన్ని శ్రీనాధుడి సీస పద్యాలతో , కీర్తనలతో రజని చేసిన కార్యక్రమం అత్యంత శ్రవణ పేయంగా వుంది అంతర్జాతీయ పురస్కారాలు పొందింది .
భానుమతికి చిరకాల కీర్తి గడించి పెట్టిన పాత ” ఓహోహో పావురమా ” పాత వెనుక ఒక ఆసక్తికరమైన కదా వుంది . Blooda and Saand అనే సినిమా లో హీరోయిన్ స్పానిష్ బాణీలో పాడిన ఒక పాత బి యెన్ రెడ్డి గారికి ఎంతో నచ్చిందట . మర్నాడు చిత్తూరు నాగయ్య , రజినీకాంత రావు , అద్దేపల్లి రామారావు , ఓగిరాల రామచంద్ర రావు గార్లను వెంట పెట్టుకుని ఆ సినిమా మళ్ళీ చూశారట . ఆ స్పానిష్ ట్యూన్ గురించి మీ మీ అభిప్రాయాలు చెప్పండి అని అడిగారట. ఆ తరువాత బి యెన్ రెడ్డి గారికి ఈ నలుగురు ఇచ్చిన తెలుగు బాణీ ల లో రజినీకాంత రావు గారు ఇచ్చిన బాణీ నచ్చిందట . స్వర్గ సీమ కి నాగయ్య గారు సంగీత దర్శకుడు . అయినా ఈ పాటకి రజినీకాంత రావు గారి బాణీ నే ఖాయం చేశారట .
నిండా ముప్పై మాటలు లేని ఈ పాత రెండూ ఇంటూ ముప్పై ఐదు సంవత్సరాలుగా తెలుగు వారిని అలరిస్తూనే ఉండటానికి ప్రధాన కారణం భానుమతి వాని రజనీ బాణీ అంటే సందేహం ఉండనవసరం లేదు. సినెమా పాట గనుక దానికి అంత ప్రాచుర్యం వచ్చింది అనుకోవడానికి వీలు లేదు . ఆయన పాటలన్నీ అంతే . ఒక్కసారి వంట చాలు అవి మనలని జీవితాంతం వెంటాడుతూనే ఉంటాయి , రాత్రంతా ఆ రజనీ గంధ పరిమళిస్తూనే ఉంటుంది

పూల తీవె పూల పొదరిళ్ళ మాటుగా పొంచి
చూచు శిఖిపింఛ మ దే
అనే చరణాలను
” రాధామాధవ ప్రేమారామము
బృందావనము
రాసక్రీడా మనోజ్ఞాధామము
బృందావనము
లాంటి పాటలు ఎప్పటికీ నిత్యా నూతనాలై విన్న ప్రతిసారీ హృదయాన్ని సన్నగా కొస్తాయి. సముద్రం డాగారా వున్న ఆకర్షణ ఎదో రజనీ సంగీతం లో వుంది . సముద్రం కొంచెం కొంచెం మనలని లోలోపలికి లాగేసినట్టుగా రజనీ సంగీతమూ మనలని తన లోపలికి లాగేసుకుంటుంది , మన మనో మాలిన్యాలను అది శుభ్ర పరుస్తుంది. ఇది మానవ మాత్రుల సంగతి .

మరి ప్రాకృతిక సంగతో విజయవాడ లో ఒక రోజు రాత్రి తొమ్మిదిగంటల సమయం లో ఒక వాద్యగోష్ఠి కి రిహార్సల్ చేస్తూ వాల్మీకి కవితకు కారణమైన క్రౌంచ పక్షుల ప్రణయ కలాపాలు ధ్వనులను సంగీత పరికరం పైన ఆయన పలికించారట . ఆ సమయం లో పక్కనే ఉన్న మామిడి చెట్టు గుబురు లో విశ్రమిస్తున్న పక్షుల గుంపు చట్టాలున్నా లేచి కిలకిలా రావాలు చేశాయట. ఈ విషయాన్ని చెపుతూ రజినీకాంత రావు గారు ” గాయక విద్వాంసులు ఆనందం తో ఒడలు పులరించగా అభినందనలతో ముంచెత్తారు . నేను ఆ నాద బ్రహ్మ కి చేతులు జోడించి నమస్సుమాంజలి ఘటించాను ”
అన్నారు
రజనీ సంగీతం వినడం ఒక అనుభవం . ” తీయ తేనియ బరువు , మోయలేదీ బతుకు ” అని కృష్ణశాస్త్రి వేరొక చోట అన్నట్లుగా రజనీ స్వర మాధుర్యాన్ని మనం మామూలుగా మోయలేము . సంగీత మనోధర్మం ఎక్కడో ఒక చోట రవ్వంతయినా నిండి ఉండాలి. వేయి గండు తుమ్మెదల ఝుంకారం రజనీ స్వరాన్ని వెలిగిస్తుంది . నీలి నీలి సముద్రం మీద వెన్నెల లాగా ఫేనం పరచుకున్నాప్పుడు , పసిపిల్లలు సముద్ర తీరం లో ఇసుకగూళ్ళను కట్టుకుని పరవశించినట్టు రజనీ. సంగీతం మన మనసులోకి ఆనందానుభూతులకు తలుపు తెరుస్తుంది

” ఓ విహావారీ
నీహార హీర నీలాంబరి ధారిణీ
మనోహారిణీ
ఓ విభావరీ ”
అని రజనీ అంటూవుంటే ఒక అద్భుతమైన దృశ్యం మన మనోయవనిక పైన ప్రత్యక్షమవుతుంది

” ఆకాశమందున రాకాచంద్రుడు
నా కౌగిలి లో నీ సౌందర్యం కాంచలేక
సిగ్గుతో తలవంచగ
హాయిగా పాడుదమా ”
అంటే ఆ భావనకు , భావంలోని సౌకుమార్యానికి మనం మూర్చిల్లుతాము . ఆకాశం లోని చందమామ తన ప్రేయసి సౌందర్యం చూసి సిగ్గుతో తలవంచుకున్నదనే వూహ కి జోహార్లు చెప్పాలని అనిపిస్తుంది
హృదయం లో ఎంత వెన్నెల లేక పోతే ఇంత సున్నితమైన ఊహలు జనిస్తాయి ? హృదయం లో ఎంత ప్రేమ లేక పోతే ఇంత లేత లలిత మధుర పదబంధాలు సాహిత్యం లోకి అప్రయత్నంగా చొచ్చుకుని వస్తాయి ?
రజనీ లలితలలిత రాకేందుడు. దేవులపల్లి కృష్ణశాత్రి గారిదీ , రజనీ కాంత రావుగారిదీ మామా అల్లుళ్ళ అనుబంధం . రాజనీకాంత రావు గారు కృష్ణశాస్త్రి గారిని మామయ్యా అంటే ,కృష్ణ శాస్త్రి అల్లుడూ . మేనల్లుడూ అంటూ పిలిచేవారట . కృష్ణ రజని వాళ్ళిద్దారూ ఆకాశవాణి లో ఒక సంగీత సునామీని సృష్టించారు . రజనీ సంగీతం లో ప్రాసారమైన దేవులపల్లి తొలి సంగీత నాటకం శర్మిష్ట . క్షీరసాగర మధనం , విప్రనారాయణ , మాళవిక అనే యక్షగానాలు ఆరంభ ప్రదర్శనలో చరణం చిట్టచివర “శ్రీకృష్ణ దాన చకోర పూర్ణిమా ! రాజనీకాంతో దయా దయారాశి హెచ్చరిక ” అని జంట కవుల్లా వాళ్ళ పేర్లు వచ్చేలా రాసుకున్నారు.

పాడటానికి స్వరజ్ఞానమూ , రాగా జ్ఞానమూ ఉంటే చాలు . కానీ దాన్ని చిరంజీవి ని చేయాలంటే మాత్రం మనసులో లోలోపల ఒక అమృతాంశ ఉండాలి . స్వరం లో అభినయం ఉండాలి . శ్రోత కాళ్ళ ముందు దృశ్యాభిషేకం జరగాలి . కృష్ణమ్మ గలగలలు అని గాయకుడు పడితే శ్రోత కాళ్ళ ముందు కృష్ణమ్మా గలగలా ప్రవహిస్తున్న సుందర దృశ్యం ఆవిష్కృతం కావాలి . ఆ ప్రవాహ సౌందర్యం హృదయం లోపల సుడులు తిరుగుతూ నిలువెల్లా వేధించాలి ”

ఈ ;లక్షణమేదో రజనీ సంగీతం లో వుంది . అది చిరంజీవి
స రి గ మ ప ద ని స ల లో ఒక స్వరం నింగి కెగసింది

అశ్రు నయనాలతో!

***