సారస్వతం

-*శారదాప్రసాద్ * చాటువులు కవి ఆశువుగా ఏదో ఒక సందర్భంలో చెప్పిన చక్కని పద్యాలు.చాటు పద్యాన్ని చెప్పేటప్పుడు కవి మిగిలిన కవితా విశేషాలు పెద్దగా పట్టించుకోడు. చాటు పద్యానికి కవితా వస్తువు ఏదైనా కావచ్చు. "చాటు" అంటే ప్రియమైన మాట అని అర్ధం చెప్పుకోవచ్చు. చాటు పద్యం చెప్పేటప్పుడు దాన్ని ఎందుకు, ఏ సందర్భంలో చెప్పవలసి వచ్చిందో చెబితే కాని ఆ పద్యం యొక్క విశేషం తెలియదు."పరమేశా!గంగ విడువు పార్వతి చాలున్" అన్న చాటు పద్యంలో, పల్నాటి సీమలో దాహంతో ఉన్న శ్రీ నాధుడు ఆశువుగా ఆ పద్యాన్ని చెప్పాడు అని చెబితే గాని ఆ పద్యంలోని సొగసు తెలియదు. ఒక సారి శ్రీనాధ కవి దరిద్ర బాధ తట్టుకొనలేక, మిక్కిలి కష్టములు అనుభవించే వేళలలో తనను ఒక భోగపు దానిగా సృష్టించిన బాగుండేదని ఈ విధంగా వాపోయాడు-- కవితల్ సెప్పిన,బాడనేర్చిన వృధాకష్టంబే యీ భోగపుం జవరాండ్రె కద భాగ్యశాలినులు పుంస్త్వంబేలపో పోచకా సవరంగా సోగాసిచ్చి మేల్ యువతి

-  టేకుమళ్ళ వెంకటప్పయ్య చెలియమోము చూడరమ్మా ఇది ఒక శృంగార సంకీర్తన. అన్నమయ్య, చెలులలో ఒకచెలికత్తెగా మారి అమ్మ అలమేలు మంగమ్మ ముఖసౌందర్యం చూడమంటున్నాడు. అమ్మ బాహ్యప్రపంచంలో ఇక్కడ ఉన్నప్పటికీ ఆమె చిత్తమంతా శ్రీవేంకటేశ్వరుని మీదనే అని సరదాగా వేళాకోళమాడుతూ పరామర్శిస్తున్నాడు. ఆ విశేషాలు చూద్దాం. కీర్తన: పల్లవి: చెలియమోము చూడరమ్మా చెలియమోహము నేఁడు చెలుల కగ్గలమాయ ॥పల్లవి॥ చ.1.చిత్త మాతని మీఁద చేయి చెలియ మీఁద కొత్తెన గమనంబు కొన వేళ్ల మీఁద తత్తరపుఁ దాపంబు తనువల్లి మీఁద బిత్తరపుఁ గోపంబు ప్రియ సతుల మీఁద ॥చెలియ॥ చ.2.అలపులును సొలపులును అంగజుని మీఁద తలపంత యెడ లేక దైవంబు మీఁద పలుకులును బంతములు ప్రాణంబు మీఁద తెలుపులును తెగువలును దీమసము మీద ॥చెలియ॥ చ.3.ఇంపు సొంపులు వేంకటేశ్వరుని మీఁద గుంపైన చందురులు కుచయుగము మీఁద కెంపుఁ గనుగవచూపు గిలిగింత మీఁద దంపతుల పరిణతుల

-శారదాప్రసాద్ సాహితీ స్రష్టల్లో నోరి నరసింహశాస్త్రి గారు సుప్రసిద్ధులు. కవిగా, కథకునిగా, నవలాకర్తగా, విమర్శకునిగా, పరిశోధకునిగా బహుముఖీనమైన పాత్ర పోషించి తనదైన ప్రత్యేక బాణిలో తమ వాణిని వినిపించారు ఆయన. నోరి నరసింహశాస్త్రి గారు 6-2-1900 న మహాలక్ష్మమ్మ, హనుమచ్ఛాస్త్రి. దంపతులకు గుంటూరులో జన్మించారు. నోరివారి వంశము శిష్టాచార సంపదలో పేరుమోసినది.నరసింహశాస్త్రి గారి తండ్రి హనుమచ్ఛాస్త్రి గారు గుంటూరు "మిషను కళాశాల"లో సంస్కృతాంధ్రాధ్యాపకులు. వారి తండ్రి గోపాల కృష్ణయ్యగారు మంత్రశాస్త్ర కోవిదులు. అటువంటి గొప్ప వంశంలో నరసింహ శాస్త్రి గారు పుట్టారు. వీరి పినతండ్రి గురులింగశాస్త్రి గారు చెన్నపురి తొండ మండలము హైస్కూలులో పండిత పదవిలో ఉండేవారు. వ్యాకరణము, వేదాంతము, జ్యోతిషము, మున్నగు శాస్త్రములలో వీరిది గట్టిచేయి. తెలుగు వచనములో అనేక పురాణాలు వ్రాసారు. శ్రీ నరసింహశాస్త్రిగారు ఆంధ్రకవులలో సంప్రదాయ సిద

-టేకుమళ్ళ వెంకటప్పయ్య చెప్పరాదీ యింతి సిరులు అన్నమయ్య శ్రీ వేంకటనాధుని దేవేరి అందచందాలను వివరిస్తున్నాడు. ఆమె వంటిపై ధరించిన ఆభరణాలను సరససృంగార రసభరితంగా వర్ణిస్తున్నాడు. ప్రబంధశైలిలో సాగిన ఈ కీర్తన తరువాతి తరాల కవులకు మార్గదర్శకమై ఉండవచ్చు. ఆ విశేషాలు చూద్దాం. కీర్తన: పల్లవి: చెప్పరాదీ యింతి సిరులు - దీని- వొప్పులిన్నియుఁ జూడ వొరపులో కాని ॥పల్లవి॥ చ.1 ముదితజఘనముమీఁది మొలనూలిగంటలవి కదలు రవమెట్లుండెఁ గంటిరే చెలులు మదనుఁడుండెడి హేమమందిరము దిరిగిరాఁ గదిసి మ్రోసెడి పారిఘంటలో కాని ॥ చెప్పరాదీ ॥ చ.2 కొమ్మపయ్యెదలోని కుచమూలరుచి వెలికిఁ జిమ్ముటది యెట్లుండెఁ జెప్పరే చెలులు యిమ్మైన మరుధనములెల్ల రాసులు వోసి కమ్ముకొని చెంగావి గప్పిరో కాని ॥ చెప్పరాదీ ॥ చ.3 నెలతకంఠమునందు నీలమణిహరములు అలరుటెట్లుండు కొనియాడరే చెలులు లలితాంగి ప్రాణవల్లభుఁడు వేంకటవిభుఁడు నెలకొన్న కౌఁగిటనె నిలిచెనో కాని ॥

-టీవీయస్.శాస్త్రి భారతీయ భాషా సాహిత్యాలలో మరే భాషకు లేని విలక్షణమైన స్థానాన్ని తెలుగు భాషా సాహిత్యాలకు తెచ్చిపెట్టిన ప్రక్రియ అవధానం. పద్య విద్యకు పట్టంగట్టిన సాహిత్య ప్రదర్శన కళగా అవధాన ప్రక్రియ ప్రత్యేక గుర్తింపును పొందింది నాటి తిరుపతి వెంకటకవులు, కొప్పరపు సోదర కవులు మొదలుకుని ఆధునిక కవుల వరకు పద్యాన్ని అవధాన వేదికలపై ఊరేగించిన మహాకవులెందరో ఉన్నారు. కాళిదాసు కావ్యాలకు సంజీవనీ వ్యాఖ్య రాసి విశ్వవిఖ్యాతి గడించిన మల్లినాథసూరి మెదక్ జిల్లావాడే. వీరి తాతగారైన మల్లినాథుడు కాకతీయ ప్రభువు ప్రతాపరుద్రుని ఆస్థానంలో శతావధానం నిర్వహించి కనకాభిషేక సత్కారాన్ని పొందాడని ప్రతీతి. బహుశా వీరే మొట్టమొదటి అవధాని అయి ఉంటారు. ఈ విషయమై విస్తృతమైన పరిశోధన చేయవలసి ఉంది.కొప్పరపు సోదర కవులు తెలుగు సాహిత్య అవధానంలో ప్రసిద్ధిచెందిన జంట సోదరకవులు. కొప్పరపు కవులుగా ప్రఖ్యాతులైన కొప్పరపు వేంకట సుబ్బరాయ కవి, కొప్పరప

-టేకుమళ్ళ వెంకటప్పయ్య పూవుటమ్ములు మరుఁడు అన్నమయ్య శ్రీ వేంకటనాధుని విరహవేదనను వివరిస్తున్నాడు. ఆ మన్మధుడు నా మదిలో మరులు రేపుతున్నాడు. చిలిపి కయ్యాలెందుకు? నేను శ్రీవేంకటేశ్వరుడను. నీ పతిని అంటూ శ్రీనివాసుడు అమ్మ పద్మావతిని కోరుతున్నాడు. శ్రీకృష్ణావతార రీతిలో వేడుకుంటున్నాడు. అన్నమయ్య ఊహ మరియూ భావనా ప్రపంచ విహారానికి ఈ కీర్తన అద్దం పడుతున్నది. ఆ విశేషాలు చూద్దాం. కీర్తన: పల్లవి: పూవుటమ్ములు మరుఁడు పూఁచినాఁ డేమరఁడు రావే నామాఁట విని రవ్వపడనేఁటికే ॥పల్లవి॥ చ.1 వద్దు నీచలము వలపించఁగలము! నీ కొద్ది దెలిసిన దాఁకా గొంకే మింతే అద్దొ యిటువలె నలిగేవా నెంతలేదు చద్దికి వేఁడికి నవి సాగ వింతేకాక ॥పూవు॥ చ.2 యింతేలే నీకోపము యిందు కెల్లా నోపము! నీ- పంతము చూచినదాఁకా పాటించే నింతే యెంతో బిగువుతోడ యెలయించే దెంతలేదు సంతతము పతి వద్ద జరగదుగాక ॥పూవు॥ చ.3 మానవే నీబిరుదు మాకు నివి యరుదు నానఁబెట్టి క

-​శారదాప్రసాద్  ​​ఈ నాడు తెలుగుదేశంలో భక్తి విపరీతంగా ప్రవహిస్తుంది.ఎన్నో భక్తి చానళ్ళు ,ఎందరో ప్రవచనకారులు, స్వాములు, పీఠాధిపతులు భక్తిని గురించి అనేక ఊకదంపుడు ఉపన్యాసాలు ఇస్తున్నారు. కొంతమంది స్వాములకు, మహర్షులకు(?) ఏకంగా స్వంత చానళ్ళు ​కూడా ఉన్నాయి ​.​అందరి ప్రవచనాలు ​వినటానికి జనం కూడా విపరీతంగా వెళ్ళుతున్నారు. ఒకవైపు భక్తి విపరీతంగా పెరుగుతున్నా మరొకవైపు అశాంతి, ​అవినీతి ,​అన్యాయం ​దానికి రెట్టింపుగా ​పెరుగుతున్నాయ​నది కూడా వాస్తవమే. ఈ మధ్య ఒక రాజకీయనాయకుడు మాట్లాడుతూ ,దేవాలయాల ఆదాయం పెరగటానికి భక్తులు ఎక్కువగా చేస్తున్న పాపాలు కూడా కారణం అన్నారు.అది కొంతవరకు వాస్తవం కూడా కావచ్చు.ఆయన అవి స్వానుభవం వలన చెప్పిన మాటలు కూడా కావచ్చు!ఎందుకంటే ,సదరు నాయకుడు ఆ మధ్యనే ఆయన మనవడి జన్మదినం సందర్భంగా అధికంగానే తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానానికి విరాళంగా ఇచ్చాడు.నిజమైన భక్తుడు భక్తికొలది ఏదో ఒకటి ముడు

-టేకుమళ్ళ వెంకటప్పయ్య నిచ్చలు నాబతుకెల్ల నీచేతిది ఈ కీర్తనలో అన్నమయ్య అమ్మ అలమేలుమంగమ్మ గా మారి నివేదిస్తున్నాడు. శ్రీనివాసునితో వివిధ శృంగార రీతుల వివరాలు విన్నవించింది. కొంత ప్రణయకోపాలు ప్రకటించింది. ఆ పిమ్మట స్వామికి చేరువై స్వామిని మనసారా ఏలుకొమ్మని శరణువేడింది. పలు ఉపాయాలతో ఆ స్వామికి చేరువైన అమ్మ ప్రణయ విహార విశేషాలను అంటూ సాగుతుంది ఈ కీర్తన. ఆ విశేషాలు చూద్దాం. కీర్తన: పల్లవి: నిచ్చలు నాబతుకెల్ల నీచేతిది । నీ- యిచ్చవచ్చినట్టు సేయు మెదురాడ నిఁకను ॥పల్లవి॥ చ.1 పలికితి నీతోడఁ బంతములు సారెసారె సొలసితిఁ గొంత గొంత చూపులలోను అలసితి నిఁకనోప నన్నిటా నీచిత్తమునఁ గలిగినయట్లఁ జేయు కాదన నే నిఁకను ॥నిచ్చ॥ చ.2 కక్కసించితిని నిన్ను ఘనమైనరతులను వెక్కసానఁ గొసరితి వేసరించితి మొక్కెద నిఁక నేనేర మొదల నుపాయాలు మక్కువ గలట్టే సేయు మఱఁగేల యిఁకను ॥నిచ్చ॥ చ.3 కరఁగించితి మనసు కాఁగిటిరతుల నిన్ను